Phục hồi các hoạt động canh tác mật hoa dừa hữu cơ - Cải thiện thu nhập cho người dân địa phương
Chủ sở hữu kiến thức: Thạch Thị Chal Thi
1. Thông tin địa phương
Trà Vinh là một tỉnh ven biển thuộc đồng bằng sông Cửu Long, giáp với các tỉnh Bến Tre, Vĩnh Long, Sóc Trăng và Biển Đông. Tỉnh có diện tích 2292 km² với dân số khoảng1,1 triệu người (trong đó người Khmer chiếm khoảng 30%), gồm một thành phố và bảy huyện.
Trà Vinh nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa. Thời tiết quanh năm nóng. Mùa khô kéo dài từ tháng 12 đến tháng 4. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 26 độ C. Được bao bọc bởi sông Tiền và sông Hậu cùng bờ biển dài, và được bao phũ bởi các hàng dừa. Nền kinh tế Trà Vinh dựa vào nông nghiệp, thủy sản, nuôi trồng thủy sản.
2. Bối cảnh
Dừa là một trong chín cây công nghiệp chính của Việt Nam. Trong đó, Trà Vinh là tỉnh có diện tích trồng dừa lớn thứ hai cả nước với trên 25.000 ha dừa. Tuy nhiên, tình hình biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn hiện nay đang diễn biến phức tạp, nhiều vùng trồng dừa bị ngập mặn, ảnh hưởng đến năng suất dừa ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Để thích ứng với tình hình này, Sokfarm đã kế thừa và tiếp nối nghề làm mật hoa dừa truyền thống của người Khmer Nam Bộ. Sokfarm lựa chọn theo đuổi mô hình kinh doanh tạo ra tác động xã hội, mang lại sinh kế bền vững cho nông dân, bảo vệ môi trường và chăm sóc sức khỏe cộng đồng thông qua tinh hoa mật hoa dừa Trà Vinh. Mô hình Sokfarm hướng đến sản xuất kết hợp với du lịch bền vững gắn liền với kinh tế chia sẻ.
3. Vấn đề cần giải quyết
Làm thế nào để phục hồi nghề làm mật dừa hữu cơ của người Khmer và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương?
4. Phương pháp:
* Loại kiến thức bản địa được áp dụng?
Dừa được biết đến là loài cây chịu được biến đổi khí hậu, đặc biệt là xâm nhập mặn. Thu hoạch hoa dừa từ hoa dừa là nghề truyền thống của người Khmer cổ, từ xa xưa người ta đã biết kỹ thuật lấy mật từ cây dừa. Dừa được trồng, nuôi trồng và liên kết với nông dân Khmer theo hướng bền vững và bảo vệ môi trường Tuy nhiên sự phát triển của đường thương mại đã dẫn đến sự suy giảm và cuối cùng là biến mất của những phương pháp truyền thống này.
Ý tưởng sản xuất sản phẩm từ mật dừa thương hiệu Sokfarm ra đời vào đầu năm 2018, khi giá dừa khô tại tỉnh Trà Vinh giảm mạnh, có lúc bán tới 1200 quả dừa nhưng nông dân chỉ có thu nhập 2 triệu đồng. Quan tâm đến những khó khăn này, bà Châl Thi – đã nảy ra ý tưởng phát triển sản phẩm mật dừa hữu cơ để nâng cao thu nhập và đời sống cho cộng đồng địa phương.
* Loại kiến thức khoa học được áp dụng?
Sokfarm đã nghiên cứu thành công việc nấu hoa dừa bằng công nghệ cô đặc chân không, xử lý sản phẩm ở nhiệt độ 55 – 60 độ C giúp giữ lại tối đa dưỡng chất, màu sắc và hương vị. Đó là sự khác biệt của mật dừa Sokfarm so với các nước khác trên thế giới.
5. Giải pháp
Bước 1: Không dùng phân bón hoá học
Bước 2: Cắt cỏ cao (ko dùng thuốc diệt cỏ)
Bước 3: Trồng dừa thu mật (mỗi ngày phải thao tác và chăm sóc cây dừa, để phát hiện và ngăn ngừa sâu bệnh)
Bước 4: Nông dân bón phân hữu cơ (được công ty hỗ trợ)
Bước 5: Sử dụng kỹ thuật xoa, gõ hoa dừa để thu hoạch mật
Bước 6: Mỗi ngày thu hoạch 4-5 lần
Bước 7: Sử dụng kỹ thuật chế biến để giữ ổn định chất lượng (màu sắc, hương vị)
Bước 8: Hướng dẫn và đào tạo cho người nông dân về cách trồng và ngăn ngựa sâu bệnh (dùng thiên địch, bọ đua kiềm → phục hồi bọ đua kiềm, ăn trứng con đuông dừa)
Bước 9: Nấu theo nhiệt độ phù hợp (nghiên cứu thông số để có thể tự bảo quản)
Bước 10: Chiết rót vào chai
Bước 11: Truyền thông quảng bá cho mọi người biết về mật hoa dừa
6. Kết quả
Từ 1 cho đến 50 nhân viên (từ năm 2019) và 35 đối tác nông dân
Tăng giá trị kinh tế cho nông dân lên 3-5 lần
100% không sử dụng hóa chất
7. Kết quả & Tác động
Hiện tại, 70% lao động tại Sokfarm là người Khmer, trong đó hơn 70-80% là lao động nữ, 80% lãnh đạo là nữ
Sản lượng tăng trưởng ổn định khi có sự xuất hiện của các nữ nông hộ.
Nâng cao sự tự tin và mạnh dạn của người phụ nữ
8. Thách thức
Đào tạo nhân sự có năng lực
Tài chính (Dòng tiền, dòng tài chính)
Pháp luật kinh doanh
Vùng nguyên liệu phải liên kết với nông dân để phát triển bền vững (hiểu nhu cầu và làm việc tốt với nông dân)
9. Giải pháp này cần hỗ trợ gì?
Nhân lực
Tài chính (đầu tư, vốn vay ưu đãi)
Kiến thức pháp luật
10. Vùng/Địa điểm/Cộng đồng áp dụng kiến thức địa phương
Trà Vinh
8. Cách thức tham gia của người trẻ
Tham gia làm việc tại Sok Farm
9. Thông tin về Chủ sở hữu kiến thức
Thạch Thị Chal Thi, Co-Founder của SokFarm
